خبرگزاری تسنیم در تاریخ 22 مهرماه 1404 طی خبری با تیتر “ورود سرمایهگذاری خارجی 11.5 میلیارد دلاری در ایران” عنوان کرد: «در هفت ماهه نخست سال برای 257 طرح صنعتی، شامل طیفی از ابرپروژهها و طرحهای زیربنایی با مقیاس بزرگ تا پروژههای دیگر در بخشهای مختلف سرمایه گذاری صورت گرفته است که با قدرت در حال اجرا هستند».
این خبر در پی انتشار مصاحبه با محمدرضا محسنی ثانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تهیه شده است.
اکومتر طی مصاحبهای با حسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایهگذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران به بررسی ابعاد مختلف این موضوع میپردازد.
سرمایهگذاری خارجی محقق و مصوب چیست؟
طبق گزارشهای سازمان سرمایهگذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران (وابسته به وزارت اقتصاد)، سرمایهگذاری محقق، عبارت است از میزان وجوه ارزی و ریالی، تجهیزات، ماشینآلات یا سایر داراییهایی که سرمایهگذار خارجی طبق مجوز صادره به کشور وارد کرده و موردتأیید سازمان سرمایهگذاری قرار گرفته است.
بخش بزرگی از آمارِ اعلامشده در خبرها مربوط به «طرحهای مصوب/مجوز داده شده» است که الزاماً به معنای ورود کامل ارز یا تبدیل به سرمایهٔ واقعی در کشور نیست. اعدادِ «جذب/محقق» معمولاً جداگانه گزارش میشوند و بهمراتب کوچکترند.
کل سرمایهگذاری خارجی در ایران
طبق دستهبندی صورتگرفته در سازمان سرمایهگذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران، سرمایهگذاری خارجی در 8 حوزه شامل: ساختوساز، حملونقل، آب، برق و منابع گازی، خدمات، کشاورزی، معدن، صنایع و عمران صورت میگیرد که کل سرمایهگذاری در این حوزهها در جدول زیر آورده شده است. اما اینکه در چه مدت زمانی این رقم سرمایهگذاری صورتگرفته، مشخص نیست.
| حوزه سرمایهگذاری خارجی | مبلغ (میلیون یورو) |
| ساختوساز | 0.71 |
| صنایع | 9118 |
| منابع آب و برق و گاز | 2066 |
| معدن | 3971 |
| خدمات | 8999 |
| عمران | 336 |
| کشاورزی | 563 |
| حملونقل | 1077 |
مقدار واقعی سرمایهگذاری خارجی در کشور چقدر است؟
سلیمی رئیس انجمن سرمایهگذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران در توضیح این امر گفت: واقعیت این است که وقتی از سرمایهگذاری خارجی صحبت میکنیم، باید بین صدور مجوز سرمایهگذاری و ورود واقعی سرمایه تفاوت قائل شویم.
صدور مجوز، به معنای ورود سرمایه نیست. گاهی بین صدور مجوز تا ورود عملی سرمایه شش ماه تا یک سال یا حتی بیشتر فاصله میافتد. در برخی مواقع مواردی هم مشاهده شده که مدتزمان سرمایهگذاری در یک پروژه به مدت شش ماه تمدید شده است. در این مدت، سرمایهگذار باید کارهای زیادی انجام دهد: از دریافت مجوزهای آب، برق، گاز و زمین گرفته تا ثبت سفارش ماشینآلات و تأمین مالی گه همه اینها فرایندهایی زمانبر هستند.
رئیس انجمن سرمایهگذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران درباره آمار سرمایهگذاری پروژهها افزود: برای بررسی این امر باید دید که تا چه مرحله از سرمایهگذاری پشت سر گذاشته شده است؛ ارائه عدد دقیق پیرامون این موضوع واقعاً دشوار است. بخشی از پروژهها در مراحل اولیه هستند، برخی ماشینآلات وارد کردهاند، بعضیها هم تأسیسات اولیه را ایجاد کردهاند؛ بنابراین نمیشود با قاطعیت گفت که چه میزان از آن ۱۱ میلیارد دلار وارد شده است.
سلیمی خاطرنشان کرد: بهترین روش برای صحتسنجی میزان سرمایهگذاری خارجی این است که میزان مجوزهای صادر شده در ۶ماهه نخست امسال را با مجوزهای صادر شده در مدتزمان مشابه سال قبل بررسی کنیم که این امر یک کار کارشناسی دشوار است.
بنابراین، رقمی که اعلام شده (حدود ۱۱ میلیارد دلار)، مربوط به مجوزهای صادرشده برای سرمایهگذاری خارجی است؛ به این معنا که سرمایهگذار درخواست داده، توسط مسئولین ذیربط بررسی شده و مجوز لازم برای ورود سرمایهگذاری صادر شده است؛
رئیس انجمن سرمایهگذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: اگر ماهیت سرمایهگذاری معطوف به راهاندازی پروژههای صنعتی باشد؛ مسلماً این کار زمانبر خواهد بود، اما اگر سرمایهگذاری معطوف به افزایش سرمایه باشد، قطعاً زمان کوتاهی نیاز خواهد داشت. اخیراً واردات طلا به کشور هم بهعنوان سرمایهگذاری خارجی موردتأیید دستگاههای ذیربط با این موضوع قرار گرفته است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: این احتمال هم وجود دارد بسیاری از سرمایهگذاریهایی که در شش یا هفت ماه اول امسال وارد فاز اجرایی شدهاند، مربوط به مجوزهایی هستند که در سال گذشته صادر شدهاند. به همین دلیل تحلیل دقیق وضعیت سرمایهگذاری خارجی، معمولاً در پایان سال و با مقایسه آماری سالانه امکانپذیر است.
سلیمی در پایان گفت: به طور معمول، در ابتدای سال آینده (مثلاً فروردین یا اردیبهشت)، گزارش نهایی از میزان ورود واقعی سرمایهها منتشر میشود. در آن زمان میتوان به طور مستند گفت از کل مجوزهای صادره، چه میزان سرمایهگذاری واقعاً وارد کشور شده و چه پروژههایی به بهرهبرداری رسیدهاند.
نتیجهگیری
طبق اعلام رئیس انجمن سرمایهگذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران، در حال حاضر عدد رسمی و قطعی از میزان سرمایهگذاری خارجی در هفتماهه نخست سال موجود نیست و به طور معمول، در ابتدای سال آینده گزارش نهایی از میزان ورود واقعی سرمایهها منتشر میشود؛ بنابراین انتشار این خبر با تیتر ” ورود سرمایهگذاری خارجی 11.5 میلیارد دلاری در ایران” به نوعی گمراه کننده است.
