به گزارش اکومتر، در این ویدئو، فردی قیمت یک بطری دوغ آبعلی در ایران (240 هزار ریال) را با قیمت یک قایق تفریحی در عمان (240 هزار ریال عمانی) مقایسه می‌کند. این فرد تلاش دارد نشان دهد که ارزش ریال ایران بسیار پایین است. این مقایسه به‌طور ضمنی به قدرت پایین ریال ایران و اختلاف شدید ارزش پولی بین دو کشور اشاره دارد. اما چرا این روش گمراه‌کننده و نادرست است؟
کاهش ارزش ریال ایران در سال‌های اخیر
در ابتدا لازم به توضیح است، در سال‌های اخیر ارزش ریال همراه کاهش داشته و به یکی از کم‌ارزش‌ترین پول‌های ملی تبدیل شده است. بنابراین مقایسه ارزش ریال ایران در برابر پول قدرتمندی مانند ریال عمان، کاهش قدرت پول ملی ایران را بیشتر نشان می‌دهد. اما فارغ از قدرت بیشتر ریال عمان در برابر ایران و وضعیت اقتصادی پایدارتر عمان در مقایسه با کشور ما، مقایسه اسمی پول دو کشور، نمی‌تواند تصویر درستی از اقتصاد کشور‌ها نشان دهد.
برای بررسی چنین موضوعی و مقایسه قدرت خرید پول ملی کشور‌ها باید یکدیگر، صرف مقایسه ارزش اسمی پول هر کشور، فاقد ارزش کارشناسی است. زیرا در این نوع مقایسه مفاهیم مهمی از جمله «قدرت خرید»، «نرخ تبدیل ارز»، «تورم و شرایط اقتصادی کشور‌ها»، نادیده گرفته شده است.
نرخ تبدیل ارز (Exchange Rate):
- ریال ایران: ارزش ریال ایران در برابر ارزهای خارجی بسیار پایین است. در سال 2025، هر 1 ریال عمان حدود 237 هزار تومان ایران ارزش دارد.
- ریال عمان: ریال عمان یکی از قوی‌ترین ارزهای جهان است. هر 1 ریال عمان تقریباً معادل 2.6 دلار آمریکا است و در نتیجه، ارزش بسیار بالایی در بازارهای بین‌المللی دارد.
قدرت خرید (Purchasing Power):
قدرت خرید به معنای توانایی خرید کالاها و خدمات با مقدار مشخصی از پول است. این مفهوم به عواملی مانند سطح قیمت‌ها، نرخ تورم و درآمد متوسط در هر کشور بستگی دارد.
در ایران به دلیل تورم بالا و کاهش ارزش پول ملی، قدرت خرید ریال ایران بسیار پایین است. برای مثال، 240 هزار ریال ایران (24 هزار تومان) تنها برای خرید کالا‌های اندکی کافی است.
اما در عمان ریال عمان به دلیل اقتصاد پایدار و نرخ تورم پایین، قدرت خرید بسیار بالایی دارد. مبلغ 240 هزار ریال عمان (معادل 624 هزار دلار آمریکا) مبلغی بسیار بزرگ است که می‌توان با آن کالاها یا خدمات لوکسی مانند قایق تفریحی خریداری کرد.
بر اساس توضیحات فوق باید به این حقیقت اعتراف کرد که ریال عمان از قدرتمندترین پول‌های ملی کشور‌ها است و حتی با درنظرگرفتن شاخص‌های قدرت خرید و نرخ تبدیل ارز نیز، ریال ایران ارزش بسیار پایینی نسبت به ریال عمان دارد.
3 دلار کم ارزش‌تر از 30 هزار ریال
اما اگر بر اساس همین منطق و روش مقایسه، بگوییم: «اگر در ایران یک نان به قیمت 30 هزار ریال فروخته شود و در آمریکا یک نان به قیمت 3 دلار، می‌توان نتیجه گرفت که نان در آمریکا ارزان‌تر است.» ولی این مثال اشتباه است. زیرا باید نرخ تبدیل ارز (مثلاً 1 دلار برابر است با 900 هزار ریال ایران) و قدرت خرید مردم را در نظر گرفت.
علاوه بر موارد گفته شده، اگر بخواهیم پول ملی کشور‌ها را با درنظرگرفتن مفاهیم «قدرت خرید»، «نرخ تبدیل ارز» و «تورم و شرایط اقتصادی» مقایسه کنیم. این مقایسه باید بر اساس یک سبد کالای یکسان و منطقی انجام شود.
به‌عنوان‌مثال: ایران جز 5 کشور با پایین ترین نرخ بنزین قرار دارد. اگر قیمت این کالا را مبنای مقایسه قدرت خرید بین دو کشور قرار دهیم، قطعا تصویر مناسبی از اقتصاد آن کشور‌ها و سطح زندگی مردم آن‌ها ارائه نخواهد کرد.
هدف و پیام ویدئو
هدف فردی که این ویدئو را منتشر کرده، احتمالاً نمایش کاهش شدید ارزش ریال ایران و قدرت خرید پایین مردم ایران است. این پیام تا حدی درست است، زیرا ارزش ریال ایران در برابر ارزهای خارجی بسیار پایین است و قدرت خرید مردم کاهش‌یافته است. اما روش مقایسه‌ای که در این ویدئو استفاده شده، از نظر اقتصادی و منطقی درست نیست و صرفاً جنبه احساسی و نمایشی دارد.
