طرفداران افزایش قیمت سوخت و کنترل دستوری قیمت آن در ایران، استدلالهای مختلفی برای تأیید و رد حرف طرف مقابل ارائه میدهند. در جدیدترین استدلال یاسر جبرائیلی مقایسهای عجیب را برای رد دیدگاه مخالفان خود بیان کرده است.
اخیراً سیدیاسر جبرائیلی تحلیلگر سیاسی در توییتی خطاب به طرفداران افزایش قیمت سوخت گفته است:
قیمت هر گالن بنزین در آمریکا حدود ۳.۸ دلار و در کانادا حدود ۵ دلار است. کانادا و آمریکا ۸۸۹۱ کیلومتر مرز مشترک دارند. با منطق نئولیبرالهای وطنی باید سیل قاچاق بنزین از آمریکا به کانادا در جریان باشد. چرا آمریکا برای جلوگیری از قاچاق سوخت به همسایه قیمت بنزین را افزایش نمیدهد؟!
مسئله افزایش قیمت حاملهای انرژی و یا تخصیص یارانه به آن، از قدیم محل اختلاف دیدگاههای مختلف اقتصادی بوده است. اما فارغ از درست بودن یا نبودن افزایش قیمت سوخت، آیا مقایسه انجام شده توسط سیدیاسر جبرائیلی منطقی و درست است؟
اختلاف 30 درصدی قیمت بنزین در آمریکا و کانادا
بر اساس اطلاعات سایت globalpetrolprices، قیمت بنزین با اکتان 95 درصد بهازای هر لیتر در کشورهای آمریکا و کانادا به ترتیب، 1.009 و 1.312 دلار است. در نتیجه قیمت بنزین در کانادا 30 درصد بیشتر از آمریکا است.
سود حداقل 400 درصدی برای قاچاقچیان سوخت از ایران
اما مقایسه قیمت همین نوع بنزین در ایران و تعدادی از کشورهای همسایه، کاملاً متفاوت بوده، نتیجه این مقایسه به شرح زیر است. نرخ قیمت دلار در زماننگارش این گزارش معادل 447,000 ریال بوده است.
اعداد و ارقام و جدول فوق نشان میدهد، قاچاق سوخت از ایران به کشورهای مذکور حداقل سود 400 درصدی دارد. اما همانطور که گفته شد، این میزان برای آمریکا و کانادا تنها 30 درصد است.
علاوه بر این عامل، قیمت سوخت در ایران بهصورت دستوری و ثابت است، اما در آمریکا باتوجهبه ایالت، کارخانه تولیدکننده و قیمتهای جهانی بهصورت لحظهای در حال تغییر است؛ بنابراین سود قاچاق سوخت از آمریکا به کانادا قابلتوجه نبوده و انگیزهای برای پذیرش خطر این اقدام وجود ندارد.
اما سود حاصل از قاچاق سوخت از ایران به کشورهای همسایه، آنقدر بالاست که انگیزه کافی برای قاچاقچیان را فراهم میکند.
گفته نادرست یاسر جبرائیلی
بر اساس آنچه گفته شد، مقایسه انجام شده توسط سیدیاسر جبرائیلی گمراهکننده است؛ زیرا مقایسه تحلیلی کشورهای مورد اشاره وی نشان میدهد، قاچاق سوخت در آمریکا باتوجهبه خطرات موجود اصلاً اقتصادی نبوده و نباید معیار مقایسه با ایران قرار بگیرد.
تفاوت قیمت در سایر سوختها بهخصوص گازوئیل نیز نشان میدهد، ارزانبودن سوخت در ایران نسبت به کشورهای همسایه، انگیزه کافی برای قاچاق آن را فراهم میکند.
شاید قیمت سوخت در ایران نسبت به درآمد عمومی رقم ناچیزی نباشد، اما به دلیل تخصیص یارانه، سوخت در ایران ارزانتر از کشورهای همسایه تمام میشود و این به معنی گرانبودن سوخت در کشورهای مورد اشاره نیست. در واقع، ارزش پایین ریال در برابر دلار زمینه قاچاق سوخت از کشور را فراهم میسازد.
سیاست افزایش قیمت سوخت به جهت جلوگیری از قاچاق آن، طرفداران زیادی دارد و شاید در شرایط ثبات اقتصادی، تصمیمی در جهت حفظ سرمایههای کشور باشد. اما در شرایط فعلی این اقدام فشار بر خانوادهها را افزایش میدهد. از طرفی مبارزه با پدیده قاچاق در هر موضوعی بسیار هزینهبردار و پیچیده است.