بهنام صمدی، خبرنگار اقتصادی و فعال رسانهای در توییتی مدعی شد؛ در صورت سرقت جواهرات بانک مرکزی، ارزش ریال کاهش خواهد یافت.
این اظهارنظر که تنها چند روز پس از سرقت صندوق امانات بانک ملی صورت گرفت، به شدت مورد توجه کاربران فضای مجازی قرار گرفت.
برای بررسی این ادعا، ابتدا مروری بر مفهوم پول ملی و مؤلفههای مربوط به تعیین ارزش آن خواهیم داشت، سپس به این سؤال پاسخ میدهیم که آیا جواهرات بانک مرکزی، پشتوانه پول ملی است و در صورت سرقت آن، ریال بیارزش میشود؟
پول ملی
بر اساس تعاریف علم اقتصاد، واحد پول یکایی جهت سنجش دادوستد کالا و خدمات یا همان پولی ملی است و هر کشوری واحد پولی خاص خود را دارد.
همچنین پول ملی یکی از کلیدیترین متغیرهای اقتصادی کشور محسوب میشود و دارای یک نماد بینالمللی خاص است، این نماد در هنگام ارزشگذاری و برابری نرخ ارزها نشاندهنده پول ملی بوده و هر واحد پولی که قیمت بیشتری نسبت به دیگر واحدهای پولی کسب کند، از ارزش بیشتری برخوردار است.
ارزش پول ملی
ارزش پول توسط نوعی ارتباط دائمی بین اشیا و باور به ارزشمند بودن آنها ساخته میشود. ارزشمندی آن از آنجا نشأت میگیرد که افراد طالب آن بوده تا کالا یا خدمت مطلوب را با آن تهیه نمایند. در گذشته ارزش پول ملی هر کشور وابسته به قانون استاندارد طلا بوده و ارزش پول ملی از طریق ذخایر طلا هر دولت بررسی میشد.
بر اساس نظام پولی متکی بر «قراردادهای 1944 برتون وودز» استناد به پشتوانه، بهویژه طلا برای بانک مرکزی جهانی الزامی بود؛ این نظام در اواخر جنگ جهانی دوم روابط میان کشورهای ایالات متحده آمریکا، کانادا، اروپای باختری، استرالیا و ژاپن را مشخص میکرد و بهعنوان نخستین نمونه از یک نظام کاملاً مشورتی و به دلیل کنترل روابط پولی میان دولت – ملتهای مستقل تأسیس شده بود.با این وجود نظام برتون وودز در سال 1971 میلادی به ابتکار آمریکا فروریخت و ازآنپس طلا جایگاه خود در پایه پولی را از دست داد و پول به کالا تبدیل شد.
به بیانی ارزش پول نیز به مانند کالاهای دیگر تحتتأثیر عرضه و تقاضا تعیین میشود؛ با این تفاسیر ارزش پولی یک کشور تحتتأثیر تواناییهای اقتصادی آن کشور خواهد بود.
بررسی ارزش دلار و یورو نیز بیانگر آن بوده که متغیرهای اقتصادی نظیر رشد و بیکاری، چشماندازهای سرمایهگذاری و … بر ارزش این ارزها تأثیرگذار بوده و ذخایر طلا و جواهرات ملی ارتباطی با ارزش یورو و دلار ندارند.
نتیجهگیری
آنچه مشخص است ارزش و پشتوانه پول برخلاف عقیده عامه مردم طلا و نقره نبوده و عوامل دیگری در ارزش دادن یا بیارزش کردن آن اثرگذار هستند؛ تأکید بر جواهرات ملی به عنوان پشتوانه پول ملی از آن رو اشتباه است که از سال 1357 تا امروز حجم فیزیکی این جواهرات ثابت مانده اما در طی این مدت، ارزش ریال کاهش پیدا کرده است.
به نظر میرسد که در دنیای فعلی، پشتوانه پول ملی ایران نه جواهرات ملی بانک مرکزی، بلکه توان تولیدی آن و جایگاهش در اقتصاد جهانی است. بر طبق کتب اقتصادی، ارزش پولی به سه روش 1- میزان خرید دلار با ارزهای خارجی 2- ارزشگذاری اسناد خزانه و 3- ذخایر ارزی خارجی تعیین میشود و جواهرات در ارزشگذاری تأثیرگذار نبودهاند.