به گزارش اکومتر، ادعایی از سوی محمدرضا یزدیزاده، کارشناس اقتصادی، در گفتوگویی با رسانه «مجالتیوی» مطرح شد که بر اساس آن، «۱۳ میلیون خانوار ایرانی متقاضی بالقوه خودرو هستند و با توجه به وجود ۲۶ میلیون خودرو در کشور، به ازای هر متقاضی دو خودرو وجود دارد.»
این گزاره در نگاه نخست بهظاهر منطقی است، اما بررسی دادههای رسمی نشان میدهد که چنین نسبتگیریای هم از نظر آماری و هم از نظر اقتصادی نادرست بوده و میتواند در افکار عمومی تصویری گمراهکننده از وضعیت بازار خودرو ایجاد کند.
شرح ادعا و منبع
محمدرضا یزدیزاده، کارشناس اقتصادی، در تاریخ ۱۴ مهرماه ۱۴۰۴ در گفتوگویی با رسانه مجالتیوی اظهار داشت:
«۱۳ میلیون خانوار در کشور خودرو دارند، یعنی ۱۳ میلیون خانوار متقاضی بالقوه خودرو در کشور هستند، از طرفی در مجموع ۲۶ میلیون خودرو در کشور وجود دارند؛ به بیانی به ازای هر متقاضی، در حال حاضر دو خودرو هست.»
اما بررسی آمار رسمی، تناقضهای متعددی را در این ادعا آشکار میکند.
چند خانوار ایرانی خودرو دارند؟
طبق گزارش هزینه و درآمد سال ۱۴۰۳ مرکز آمار ایران:
-
مجموع خانوارهای کشور: ۲۷.۶۵ میلیون خانوار
-
خانوارهای شهری: ۲۱.۶۸۲ میلیون که ۵۴.۹٪ از آنها دارای خودرو هستند.
-
خانوارهای روستایی: ۵.۹۶۹ میلیون که ۳۸.۸٪ از آنها خودرو دارند.
در نتیجه، در مجموع حدود ۱۴.۲ میلیون خانوار در کشور دارای خودرو شخصیاند. این رقم از نظر عددی نزدیک به ادعای یزدیزاده (۱۳ میلیون خانوار) است، اما تعریف او از «متقاضی» با تعریف اقتصادی متفاوت است.
آیا واقعاً ۲۶ میلیون خودرو در کشور وجود دارد؟
آمارهای رسمی عدد پایینتری را نشان میدهند:
-
طبق اعلام پلیس راهور تهران بزرگ (آذر ۱۴۰۳): حدود ۱۹.۶ میلیون خودرو پلاکشده در کشور وجود دارد.
-
بر اساس گزارش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در مرداد ۱۴۰۴: ۲۲.۴۶۵ میلیون خودرو در حال تردد هستند که ۷.۵۵۲ میلیون دستگاه از آنها فرسوده است.
-
طبق برآورد مرکز پژوهشهای مجلس (۱۴۰۲)، مجموع وسایل نقلیه در حال تردد ۳۵.۱۵۹ میلیون دستگاه بوده، اما ۱۳.۰۵۱ میلیون دستگاه از آنها مشمول اسقاط هستند.
بنابراین، عدد ۲۶ میلیون خودرو مبالغهآمیز و شامل وسایل نقلیه غیرفعال و فرسوده است.
خطاهای مفهومی در گزاره «دو خودرو برای هر متقاضی»
این جمله حاصل یک تقسیم ساده است، اما در سطح مفهومی و آماری چند خطای جدی دارد:
-
همه خودروها فعال یا قابل عرضه نیستند. بخشی از خودروها فرسوده، سازمانی یا از رده خارجاند.
-
«متقاضی» با «دارنده» اشتباه گرفته شده است. داشتن خودرو به معنای تقاضای جدید نیست.
-
توزیع مالکیت نابرابر است. برخی خانوارها چند خودرو دارند، در حالیکه بسیاری هیچ خودرویی ندارند.
-
تعریف تقاضا وارونه است. متقاضیان واقعی معمولاً همان خانوارهای فاقد خودرو هستند، نه دارندگان فعلی.
برداشت نادرست از وضعیت بازار خودرو
ادعای مذکور، تصویری از «وفور عرضه» ارائه میدهد، در حالیکه بازار خودرو ایران با مشکلات زیر مواجه است:
-
ناترازی در عرضه و تقاضای واقعی،
-
تمرکز بالای خودرو در کلانشهرها،
-
فرسودگی ناوگان و کمبود تولید،
-
و سرمایهای شدن خودرو بهعنوان دارایی ضد تورم.
در نتیجه، چنین گزارهای نهتنها واقعیت اقتصادی را منعکس نمیکند، بلکه ممکن است برداشت عمومی از وضعیت بازار را نیز منحرف سازد.
جمعبندی
بررسی دادههای رسمی نشان میدهد که:
-
رقم ۲۶ میلیون خودرو مبالغهآمیز و شامل وسایل نقلیه غیرفعال است.
-
واژهی «متقاضی» بهاشتباه معادل دارنده خودرو فرض شده است.
-
نابرابری در مالکیت و فرسودگی ناوگان در تحلیل نادیده گرفته شده است.
-
این گزاره تصویری کاذب از وفور عرضه در بازار خودرو ارائه میدهد.
بنابراین، ادعای «در ایران به ازای هر متقاضی دو خودرو وجود دارد»
گمراهکننده ارزیابی میشود.
