به گزارش اکومتر، روزنامه چارسوق در یک گزارش در تاریخ 19 اردیبهشت ماه سال جاری با تیتر «ثبت رکورد بهترین شاخص توسعه انسانی تاریخ ایران در دولت سیزدهم» نوشت:
امتیاز ایران در شاخص توسعه انسانی برای سال ۱۴۰۲ به ۰.۷۹۹ واحد رسیده که بالاترین سطح ثبت‌شده برای ایران در این شاخص جهانی محسوب می‌شود.
اما آیا این ادعا، درست است؟
شاخص توسعه انسانی چیست؟
شاخص توسعه انسانی (HDI) یک معیار ترکیبی است که توسط برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) برای سنجش سطح پیشرفت کشورها طراحی شده است. این شاخص بر اساس سه بعد کلیدی زندگی طولانی و سالم، دانش و استاندارد زندگی شایسته به‌صورت زیر محاسبه می‌شود.
وضعیت ایران در ۲۰۲۳
بر اساس گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۳، ایران با کسب امتیاز ۰.۷۹۹ در رتبه ۷۵ جهان قرار گرفته است. این شاخص‌ها با ترکیب داده‌های آماری، امتیازی بین ۰ تا ۱ به هر کشور اختصاص می‌دهند که نشان‌دهنده سطح توسعه انسانی است.
این امتیاز، بالاترین سطح ثبت‌شده برای ایران از زمان آغاز انتشار گزارش‌های HDI در سال ۱۹۹۰ است. روند تاریخی امتیاز ایران در این شاخص به شرح زیر است.
جایگاه ایران در رتبه‌بندی جهانی
باوجود دستیابی به بالاترین امتیاز شاخص توسعه انسانی، رتبه ایران در سال ۲۰۲۳ (رتبه ۷۵) همچنان ۱۳ پله پایین‌تر از بهترین جایگاه تاریخی خود در سال ۱۹۹۹ (رتبه ۶۲) قرار دارد. روند رتبه‌بندی ایران از سال ۱۹۹۹ به این‌سو به شرح زیر است.
اگرچه امتیاز ایران بهبودیافته، اما جایگاه جهانی آن هنوز به سطح سال ۱۹۹۹ نرسیده است. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده رقابت فزاینده سایر کشورها در بهبود شاخص‌های توسعه انسانی باشد.
عوامل مؤثر در بهبود وضعیت ایران
بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که رشد شاخص‌های امید به زندگی و میانگین سال‌های تحصیل در ایران نتیجه سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در بخش‌های آموزش و بهداشت است که طی سه دهه گذشته، به جز دوران کرونا، روند صعودی داشته‌اند. بااین‌حال، بخش عمده بهبود اخیر شاخص توسعه انسانی ایران بیشتر به دلیل افزایش سرانه درآمد ملی بوده که از 13.6 هزار دلار در سال 2019 به بالای 16 هزار دلار رسیده است، اما هنوز با سطح قبل از تحریم‌ها در سال 2011 (21 هزار و 254 دلار) فاصله دارد.
جمع‌بندی
ادعای روزنامه چارسوق مبنی بر «ثبت رکورد بهترین شاخص توسعه انسانی تاریخ ایران در دولت سیزدهم» از نظر امتیاز این شاخص درست است. زیرا عدد ۰.۷۹۹ بالاترین امتیاز ثبت‌شده برای ایران محسوب می‌شود. بااین‌حال، این ادعا تنها بخشی از واقعیت را بازتاب می‌دهد. زیرا رتبه جهانی ایران (۷۵) همچنان ۱۳ پله پایین‌تر از بهترین جایگاه تاریخی خود در سال ۱۹۹۹ (رتبه ۶۲) قرار دارد.
همچنین، بهبود اخیر بیشتر به افزایش درآمد سرانه وابسته بوده و نه لزوماً سیاست‌های خاص دولت سیزدهم، چرا که رشد شاخص‌های آموزش و بهداشت نتیجه سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است.
به عبارتی، اگرچه شاخص توسعه انسانی ایران در سه سال منتهی به ۲۰۲۳ (که بخش عمده آن با دولت سیزدهم هم‌زمان بوده) بهبودیافته است، اما رتبه کشور همچنان ۱۳ پله پایین‌تر از بهترین جایگاه خود در سال ۱۹۹۹ (رتبه ۶۲) قرار دارد؛ بنابراین، ادعای این رسانه درباره «ثبت رکورد بهترین شاخص توسعه انسانی تاریخ ایران»، تنها بخشی از واقعیت را بازتاب می‌دهد و نیمه درست ارزیابی می‌شود.
انتهای پیام/
