برخی می‌گویند که در ما‌ه‌های آینده اینترنت برای مردم ایران رایگان خواهد شد و می‌توان به‌وسیله اینترنت ماهواره‌ای، بدون محدودیت به فضای مجازی دسترسی پیدا کرد. بسیاری از کاربران فضای مجازی در هفته‌های اخیر، اخبار و شایعات مربوط به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک مشاهده کرده‌اند.
اینترنت ماهواره‌ای چیست؟
اینترنت ماهواره‌ای یکی از راه‌های اتصال به فضای اینترنت است. معمولاً این نوع از اینترنت زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که دسترسی معمولی به اینترنت‌های متداول مانند کابلی، فیبر نوری و … امکان‌پذیر نباشد.
به‌عنوان‌مثال مکان‌های دورافتاده و یا مناطقی که از زیرساخت لازم جهت اتصال به اینترنت محروم هستند؛ می‌توانند از سرویس اینترنت ماهواره‌ای استفاده کنند.
ایلان ماسک و استارلینک دنیای شبکه‌های اینترنت را متحول می‌کنند؟
استارلینک مجموعه‌ای ماهواره‌های کوچک است که در مدار پایینی زمین فعالیت می‌کنند. این نوع از ماهواره‌ها متفاوت از ماهواره‌های معمولی است که عکس‌های در رسانه‌های منشتر می‌شود. این مدل از ماهواره‌ها در اصل جعبه‌هایی کوچک برای دریافت و ارسال اموج ماهواره‌ای هستند.
استارلینک مدعی است که می‌تواند در آینده سراسر کره زمین را تحت پوشش اینترنت قرار دهد. بنا بر گزارش بی‌بی‌سی، دولت آمریکا نیز با صرف هزینه‌ای نزدیک به یک میلیارد دلار در توسعه این پروژه بلندپروازانه مشارکت دارد.
بنا بر برخی گزارش‌های ارائه شده، در حال حاضر در سراسر آمریکا دسترسی به اینترنت استارلینک امکان‌پذیر شده است. یعنی حتی در جاهایی که شاید به دلایل مختلف شرکت‌های مخابراتی، اینترنت پرسرعت ارائه نمی‌کنند، شهروندان آمریکایی می‌توانند با پرداخت حق اشتراک استارلینک و خرید تجهیزات آن به اینترنت وصل شوند.
در حال حاضر بیش از 36 کشور جهان به خدمات اینترنتی استارلینک دسترسی دارند. این شرکت اکثر کشورهای اروپایی و بخش‌های پرجمعیت استرالیا را تحت پوشش قرار می‌دهد.
البته باید به این موضوع اشاره کرد که یکی از اهداف بزرگ این شرکت، ارائه اینترنت تلفن همراه است که هنوز محقق نشده است. استارلینک می‌گوید حتی کسانی که تجهیزات را خریداری می‌کنند و هزینه ماهانه را می‌پردازند، صرفاً در محلی که قرار است این تجهیزات نصب شوند به اینترنت دسترسی خواهند داشت.
به گزارش بی‌بی‌سی، در مدت کوتاهی که اینترنت استارلینک به راه افتاده، عده‌ای به شکل آزمایشی، «ترمینال استارلینک» را بر روی قایق یا خودرو نصب کرده‌اند و می‌گویند در مواردی همچنان به اینترنت دسترسی داشته‌اند. اما به طور رسمی هنوز ارائه خدمات در حال حرکت آغاز نشده است.
هزینه و سرعت استارلینک
استارلینک به نسبت سرویس‌های دیگر اینترنت گران‌قیمت‌تر است، چرا که متقاضیان نه‌تنها باید برای دریافت سرویس پرداخت ماهانه داشته باشند، بلکه نیازمند تجهیزات ابتدایی برای استفاده از این سرویس هستند. این تجهیزات همان «ترمینال» است که شامل یک دیش و مودم می‌شود.
هزینه خرید این دستگاه در اکثر کشور‌ها نزدیک به 500 دلار است؛ البته باید هزینه سرویس استارلینک که حدود 80 دلار می‌شود را به‌صورت ماهانه به آن اضافه کرد.
برخی در جواب به منتقدان اینترنت استارلینک می‌گویند که این سرویس در نقاطی از جهان تنها راهی است که می‌تواند دسترسی مردم به اینترنت را تسهیل کند؛ به‌عنوان‌مثال کسانی که در روستا‌های دورافتاده زندگی می‌کنند بدون دسترسی به هیچ زیرساختی می‌توانند از این سرویس استفاده کنند.
به گزارش مجله فوربز، استارلینک از زمان فعالیت خود، سرعت سرویس را افزایش داده است؛ به گفته شرکت «اوکلا» که از شرکت‌های مهم در زمینه آزمایش سرعت اینترنت است، از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲، سرعت استارلینک حدود 40 درصد رشد داشته است.
آیا اینترنت استارلینک در اختیار ایرانیان قرار می‌گیرد؟
با وجود اینکه در روزهای اخیر خبر توزیع تجهیزات استارلینک در برخی از شهرهای ایران منتشر شده است، اما نمی‌توان با قطعیت گفت که ایرانیان به‌زودی دسترسی کاملی به این سرویس اینترنت را خواهند داشت. به عنوان مثال، احتمالاً خرید و فروش تجهیزات استارلینک در ایران غیرقانونی خواهد بود و نمی‌توان به‌راحتی آن‌ها را تهیه کرد.
البته، ظاهراً قاچاق تجهیزات استارلینک در برخی از شهرهای ایران آغاز شده و حتی برخی آگهی‌ها از قیمت ۶۰ میلیون تومانی این تجهیزات خبر می‌دهند که این موضوع نیز خود می‌تواند مانع مهمی در جهت استفاده همگانی مردم از این سرویس باشد.
با وجود اینکه برخی از مقامات آمریکایی به سی‌ان‌ان گفته‌اند که دولت این کشور به دنبال راهی است تا ایرانی‌ها بتوانند آزادانه و بر روی تلفن همراه به اینترنت دسترسی داشته باشند. اما محدودیت‌های مشخصی در این زمینه وجود دارد.
یکی از بزرگ‌ترین موانع برای دسترسی به اینترنت استارلینک، لزوم نصب دیش و رسیور مخصوص شرکت اسپیس ایکس است. علاوه بر این، شرکت اسپیس ایکس، ماهانه هزینه قابل‌توجهی نیز برای ارائه خدمات اینترنتی دریافت می‌کند. این شرکت می‌گوید هزینه اینترنت ۱۲ ماه آینده برای اوکراین ۴۰۰ میلیون دلار خواهد بود.
همان‌طور که گفته شد، این نخستین‌بار نیست که ایلان ماسک در واکنش به تحولات سیاسی تلاش کرده با استارلینک به دیگر نقاط دنیا اینترنت ارسال کند. وقتی در جریان جنگ اوکراین، ارتش روسیه موفق شد به ابزارهای ارائه اینترنت در اوکراین آسیب جدی برساند و دسترسی بسیاری از اوکراینی‌ها از اینترنت قطع شد، استارلینک به‌سرعت این کشور را تحت پوشش قرار داد.
اینترنت استاریلینک، در اوکراین مورد حمایت دولت قرار گرفته است و مردم این کشور نیز محدودیتی برای دسترسی به کارت‌های اعتباری بین‌المللی مانند مسترکارت و ویزا، برای پرداخت هزینه اشتراک این اینترنت نداشتند؛ اما این به معنی دسترسی همه مردم اوکراین به اینترنت استارلینک نیست.
علاوه بر پوشش سراسری استاریلینک در اوکراین، 5 هزار «ترمینال استارلینک»(همان رسیور و دیش)، از طرف ایلان ماسک به این کشور اهدا شد. کشورهای دیگر نیز در مجموع هزینه ارسال ۲۰ هزار «ترمینال» را پرداخت کردند.
جمع‌بندی
اولین مانع بزرگ برای دسترسی به استارلینک، مساله داشتن «ترمینال» است. فارغ از هزینه، اصولا منتقل کردن رسیور و دیش این شرکت به ایران در ابعاد وسیع و به شکل قانونی ممکن نیست.
مانع دوم نیز هزینه ماهانه خدمات استارلینک است که نه تنها پرداخت آن از داخل کشور غیرممکن است، بلکه به نسبت وضعیت اقتصادی و قدرت خرید شهروندان ایرانی، رقمی حدود ۸۰ دلار (حدود دو و نیم میلیون تومان)، هزینه بسیار سنگینی برای بسیاری از ایرانیان محسوب می‌شود.
بنابراین، نباید انتظار داشت که اینترنت آزاد و بدون فیلتر به‌راحتی دردسترس ایرانیان قرار گیرد. البته ممکن است این امر در آینده محقق شود؛ چرا که اینترنت «استارلینک»، یک پروژه درحال‌توسعه است و هنوز در مراحل مقدماتی قرار دارد. همچنین بر اساس اخبار منتشر شده ممکن است برخی از کشورهای غربی هزینه‌های لازم برای دسترسی ایران به اینترنت ماهواره‌ای را پرداخت کنند.
