به گزارش اکومتر، جلال رشیدی کوچی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی روز دوشنبه مورخ 12 خرداد سال جاری با انتشار ویدئویی در صفحه اینستاگرام خود از حجم فلر سوزی در کشور انتقاد کرد و مدعی شد:
«سوختن بیش از ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز توسط فلرها در ایران! این حجم از گاز سه برابر بیشتر از کل گاز مصرفی اتریش، پنج برابر بیشتر از پرتغال، هشت و نیم برابر بیشتر از سوئیس، دوبرابر بیشتر از بلژیک و نصف گاز مصرفی ترکیه است! سرمایه‌ای که با بی‌تدبیری و بی‌مسئولیتی روزانه و سالانه در حال سوختن است.»
اکومتر در این مطلب با مرور گزارش‌های رسمی از میزان گاز مشعل (Gas Flaring)، وضعیت ایران را بررسی و اظهارات جلال رشیدی کوچی را صحت‌سنجی می‌کند.
مشعل سوزی چیست؟
فلر سوزی (Gas Flaring) به عملی اطلاق می‌شود که در آن گاز طبیعی اضافی ناشی از استخراج نفت، در آتش سوزانده می‌شود. در فرایند استخراج نفت همواره مقداری آب و گاز طبیعی هم که در لایه‌های زیرین وجود دارند که همراه نفت از چاه خارج می‌شوند. جدا از گازی که همراه نفت از چاه بالاآمده، وقتی نفت به سطح زمین و فشار اتمسفر می‌رسد هیدروکربن‌های سبک‌تر موجود در نفت هم تبخیر می‌شوند و به شکل گاز در می‌آیند. مجموعه این گازها را که هنگام استخراج از میادین نفتی محصول جانبی نفت محسوب می‌شوند گاز همراه نفت می‌نامند.
در بسیاری از موارد جمع‌آوری آنها – که از لحاظ ارزش حرارتی بسیار غنی هم هستند – دشوار است. درنتیجه به دلایلی چون حفظ ایمنی منطقه، ترشی بیش از حد و قابل‌استفاده نبودن دوری محل استخراج از خشکی، دشواری انتقال گاز و… در محل تولید فلر می‌شوند.
چرا مشعل سوزی داریم؟
مطابق با آخرین داده‌های بانک جهانی، ایران یکی از بزرگ‌ترین کشورهای فلر سوز در جهان است. ایران در سال ۲۰۲۳ با حدود 20 میلیارد متر مکعب گاز سوزانده‌شده، رتبه سوم جهان پس از روسیه و عراق را دارا بوده است.
ازطرفی، بر اساس گزارش Global Gas Flaring Tracker، میزان گاز مشعل در ایران در سال ۲۰۲۳ با 19 درصد افزایش حدود ۳.۲ میلیارد مترمکعب بیشتر از سال 2022 بوده است.
همچنین، شدت گاز مشعل (میزان گاز سوزانده شده به‌ازای هر بشکه نفت تولید شده) در ایران از ۱۴.۳ مترمکعب بر بشکه در سال ۲۰۲۲ به ۱۵.۴ مترمکعب بر بشکه در سال ۲۰۲۳ افزایش‌یافته است که ۸ درصد افزایش داشته است.
این ارقام بالاترین میزان ثبت شده برای ایران از زمان آغاز تخمین‌های ماهواره‌ای در سال ۲۰۱۲ هستند و نشان‌دهنده کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بازیافت و استفاده از گاز همراه هستند.
بر اساس آخرین گزارش مؤسسه انرژی انگلیس، میزان مصرف گاز کشورهای مورد مقایسه و نسبت آن در مقایسه با فلر سوزی در ایران به شرح زیر است.
بر اساس جدول فوق و نسبت‌های ارائه شده، میزان فلر سوزی در ایران، حدوداً 3 برابر اتریش، 4.5 برابر پرتقال، 7.5 برابر سوییس، 1.5 برابر بلژیک و تقریبا نصف ترکیه است.
برآورد ارزش اقتصادی و ترکیب گازهای فلر
گاز فلر دارای عناصر و ترکیبات ارزشمندی نظیر متان، اتان، پروپان، بوتان و هیدروکربن‌های سنگین‌تر است. هر یم از این موارد می‌تواند خوراک صنایع پتروشیمی، فولاد و تولید برق کشور را تأمین کند. درواقع بهره‌برداری از گازهای فلر می‌تواند در زنجیره ارزش افزوده صنعت نفت و گاز نقش کلیدی ایفا کند.
مطابق فرمول‌های متداول جهانی و با فرض سوزاندن تنها ۲.۵ میلیون فوت مکعب در روز، اتلافی بالغ بر ۵.۷ میلیون دلار در سال برای هر فلر رخ می‌دهد. این محاسبات بر اساس فرضیات رایج بازار انجام شده و بسته به قیمت روز گاز و ترکیب گاز می‌تواند متغیر باشد.
- حجم روزانه گاز: میزان گاز سوزانده شده هر مشعل روزانه معمولاً بین ۲ تا ۳ میلیون فوت مکعب (MCF) است.
- ارزش حرارتی گاز: ارزش حرارتی گاز همراه نفت به طور معمول حدود ۱۲۴۹ BTU در هر فوت مکعب است.
- ارزش روزانه گاز: با فرض میانگین قیمت ۵ دلار به‌ازای هر واحد انرژی (MMBTU) در بازار جهانی، ارزش روزانه هر مشعل فلر معادل 15612 دلار است.
- ارزش سالانه گاز: ارزش سالانه تقریبی گاز سوزانده شده در هر مشعل معادل 5.7 میلیون دلار است.
- ارزش برآوردی گازهای مشعل در ایران: حدوداً 20 میلیارد مترمکعب گاز به ارزش 3.5 میلیارد دلار به صورت فلر در کشور سوزانده می‌شود.
علاوه بر ارزش اقتصادی گازهای مشعل، سوزاندن سالانه حدود 20 میلیارد مترمکعب گاز، منجر به تولید حجم زیادی از گازهای گلخانه‌ای می‌شود. تولید گازهای گلخانه‌ای علاوه بر آسیب‌های جدی زیست محیطی، سلامت ساکنین مناطقی که فلرسوزی در آن انجام می‌شود را نیز تهدید می‌کند.
نتیجه‌گیری
بر اساس آنچه گفته شد، ادعای جلال رشیدی کوچی مبنی بر «سوختن بیش از ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز توسط فلرها در ایران» و مقایسه‌های انجام شده با کشورهای موردبررسی، نیم‌دست ارزیابی می‌شود. زیرا علی‌رغم اختلاف در برخی اعداد و مقایسه‌های انجام شده، حجم بالای فلر سوزی در ایران و خسارت‌های ناشی از آن تأیید می‌شود.
انتهای پیام//
