اخیراً سعید لیلاز استاد دانشگاه و تحلیل اقتصادی در اظهاراتی به میزان نقدینگی ایجاد شده در مدت ریاستجمهوری ابراهیم رئیسی انتقاد کرده و رئیس دولت سیزدهم را مسبب نیمی از نقدینگی ایجاد شده در کشور میداند.
لیلاز میگوید:
اگر نقدینگی امروز ایران را از وسط نصف کنیم، نصف آن از دوره ناصرالدینشاه تا پایان دولت روحانی ایجاد شده و نصف دیگر آن در ۲۳ماهه دولت آقای رئیسی. یعنی یک غارت کامل و تمامعیار از ملت ایران بهویژه در ۲۳ ماه اخیر اتفاق افتاده است.
اظهارات سعید لیلاز، بازتاب زیادی در شبکههای اجتماعی داشت، به همین جهت اکومتر در این گزارش به بررسی کارشناسی ادعای این فعال سیاسی و اقتصادی میپردازد.
بررسی میزان نقدینگی از ابتدای انقلاب تا به امروز حکایت از افزایش 23 هزار برابری این متغیر پولی دارد. بهطوریکه میزان نقدینگی در سال 1359 حدود 260 میلیارد تومان بوده که مطابق آخرین گزارش بانک مرکزی در بهمن 1401 به 6 هزار هزار میلیارد تومان رسیده است.
رشد نقدینگی در دهه ابتدایی انقلاب حدود 500 درصد افزایش داشت و از 259 میلیارد تومان به 1568 میلیارد تومان رسید؛ اما این شاخص از اواسط دهه 80 با شتاب زیادی افزایش داشته است. بررسی عملکرد دولتهای مختلف در این دوره حکایت از ثبت رکورد افزایش نقدینگی در دولت حسن روحانی دارد.
برایناساس از ابتدای دولت یازدهم تا پایان دولت دوازدهم، نقدینگی با رشدی حدود 700 درصدی، 3 میلیون و 429 هزار و 176 میلیارد تومان افزایش داشته است.
افزایش 55 درصدی نقدینگی در 19 ماه
بررسی عملکرد دولت ابراهیم رئیسی با دولتهای پیشین به دلیل گذشت نیمی از عمر دولت سیزدهم، کارشناسی نبوده و برای بررسی دقیق باید تا پایان دولت وی صبر کرد؛ اما بر اساس دادههای بانک مرکزی نقدینگی از مرداد 1400 تا پایان بهمن 1401، چیزی حدود 55 درصد افزایش داشته است.
بنابراین اگر فرض سعید لیلاز را در نظر بگیرم، حدود نیمی از نقدینگی امروز در طول عمر دولت سیزدهم ایجاد شده است. اما نمیتوان بهراحتی از این اظهارنظر گذشت.
لیلاز در مغالطه خود، حجم کل نقدینگی امروز را با کل نقدینگی قبل از دولت ابراهیم رئیسی مقایسه میکند که نتیجهای جامع و کامل برای مخاطب حاصل نمیشود. در واقع اگر مقایسه در این زمینه در نظر داشته باشیم، باید میزان نقدینگی اضافه شده در زمان ریاست یک دولت یا دولت دیگری مقایسه شود.
در واقع این تحلیلگر اقتصادی در اظهارات خود، بدون توجه به سیر تاریخی میزان نقدینگی در دولتهای پیشین، صرفاً بر «میزان افزایش اسمی نقدینگی در 23ماهه گذشته» تأکید دارد؛ این در حالی است که کارنامه دولتهای گذشته مبنی بر چندبرابر شدن میزان نقدینگی نشان میدهد افزایش 50درصدی چندان هم اتفاق بیسابقهای نیست.
برای درک بهتر این مسئله به این مثال توجه کنید:
تولید ناخالص اسمی کشور در ابتدای دولت سیزدهم 21 هزار هزار میلیارد تومان بوده و در پایان پاییز سال گذشته به 32 هزار هزار میلیارد تومان رسیده است. چنانچه فقط تغییرات اسمی را در نظر بگیریم، حامیان دولت میتوانند ادعا کنند که دولت رئیسی به تنهایی به اندازه کل GDP در سالهای پیشین، به حجم تولید ناخالص داخلی افزوده است.
این در حالی است که در یک مقایسه صحیح بایستی افزایش 50 درصدی تولید ناخالص داخلی را با درصد افزایش در دولتهای گذشته مورد بررسی قرار داد و منصفانه قضاوت کرد.
مقایسه گمراهکننده یک کارشناس
برایناساس مقایسه سعید لیلاز، در خصوص میزان نقدینگی گمراهکننده است و اطلاعات جامع و دقیقی در اختیار مخاطب قرار نمیدهد. این دست اظهارات بیشتر با اهداف سیاسی بوده و ارزش کارشناسی چندانی ندارد.