معاون اول دولت چهاردهم در اظهاراتی ادعا کرده که امسال شاهد ناترازی برق نخواهیم بود. اما اکومتر بر اساس آمار موجود از شرایط عرضه و تقاضا برق و همچنین روند توسعه زیرساخت‌های نیروگاهی کشور، این ادعا را نادرست ارزیابی می‌کند.
روز سه‌شنبه مورخ 19 فروردین 1404، محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور در اظهاراتی با اشاره به مشکلاتی که قطعی برق در سال گذشته برای عموم مردم ایجاد کرده بود، مدعی شد: « ناترازی برق آزاردهنده بود و عدم النفع فراوانی را برای صنعت ما به ارمغان آورد؛ امسال شاهد این رویداد نخواهیم بود.»
مهم‌ترین عارضه‌ای صنعت برق در سال‌های اخیر، ناترازی در تأمین و تقاضای برق در ایام اوج مصرف است. افزایش ناترازی برق و به دنبال آن خاموشی‌های بخش‌های مختلف اعمم از مصارف عمومی مردم و صنعت، مشکلات و خسارت‌های قابل‌توجهی برای بخش‌های مختلف مصرف‌کننده ایجاد کرده است.
اکومتر در این گزارش با استناد به گزارش‌های کارشناسی در خصوص ناترازی برق در کشور، به بررسی ادعای معاون اول رئیس‌جمهور می‌پردازد و شرایط ایجاد تناسب میان عرضه و تقاضای انرژی در کشور را مورد بررسی قرار می‌دهد.
ناترازی 20 هزار مگاواتی برق در سال 1403
بر اساس گزارش «پایش شاخص‌های کلان بخش برق در سال 1402 » مرکز پژوهش‌های مجلس؛ اگرچه ظرفیت اسمی نیروگاههای کشور 1.7 درصد افزایش یافته، اما رشد تقاضای برق در زمان پیک 5.8 درصد بوده و به همین دلیل ناترازی شدت گرفته است.
بر اساس نمودار فوق، روند ناترازی در کشور تقریباً از سال 1392 آغاز و از سال 1400 شدت گرفته است. اختلاف میان تقاضای پیک مصرف و قدرت تأمین شده در لحظه پیک در سال 1402 به بیش از 12,400 مگاوات رسید. همچنین پیش‌بینی می‌شود ناترازی برق برای سال 1403 تا بیش از 15 هزار مگاوات افزایش یابد. حتی در صورت تداوم شرایط موجود، ناترازی در سال 1404 به بیش از 20 هزار مگاوات برسد.
از طرفی بر اساس اعلام وزارت نیرو، ناترازی در زمان اوج مصرف برای سال ۱۴۰۳ به حدود ۲۰ هزار مگاوات ساعت رسیده است. همچنین بررسی گزارش سالانه وزارت نیرو با عنوان «صنعت آب و برق»، حکایت از روند صعودی ناترازی عرضه و تقاضای برق در زمان‌های اوج مصرف دارد. به‌طوری‌که این میزان از حدود ۱۶۰۰ مگاوات ساعت در سال ۱۳۹۶ به حدود ۲۰ هزار مگاوات ساعت در سال ۱۴۰۳ رسیده است.
90 درصد تولید برق با سوخت‌های فسیلی
علاوه بر این موضوع، بررسی داده‌های مربوط به سبد تولید برق کشور نشان می‌دهد، بیش از 90 درصد تولید برق کشور، به سوخت‌های فسیلی وابسته است. بر این اساس ناترازی گاز طبیعی در فصل سرد نیز می‌تواند از توان تولید برق بکاهد.
افزایش ناترازی برق به بیش از 25 هزار مگاوات
عباس علی‌آبادی وزیر نیرو در اظهاراتی که روز دوشنبه ۱۷ فروردین ۱۴۰۴ منتشر شد، اعلام کرد:
«ناترازی در سال جاری از ۲۰ هزار مگاوات عبور خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود تقاضای برق به ۸۵ هزار مگاوات برسد، درحالی‌که ظرفیت تولید در بهترین حالت ۶۵ هزار مگاوات است.»
کاهش ظرفیت نیروگاههای برق‌آبی
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل توانیر، در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۴۰۴، گفت:
«به دلیل خشک‌سالی‌های اخیر، امکان استفاده حداکثری از این نیروگاه‌ها وجود ندارد و تولید برق آن‌ها نسبت به سال گذشته به یک‌سوم کاهش‌یافته است. باتوجه‌به اینکه نیروگاههای برق‌آبی حدود ۱۲ هزار مگاوات از ظرفیت اسمی تولید برق کشور (معادل ۱۳ درصد) را تشکیل می‌دهند، این کاهش به معنای افت قابل‌توجهی در تولید برق است؛ یعنی حدود ۸ هزار مگاوات کمتر از ظرفیت بالقوه.»
روند کند توسعه نیروگاهی کشور
بر اساس گزارش دیگری از مرکز پژوهش‌های مجلس، کمبود منابع مالی در وزارت نیرو عامل انباشت بدهی به نیروگاه‌ها است. همچنین به دلیل نبود توان مالی، طرح‌های توسعه‌ای نظیر ایجاد ظرفیت‌های جدید نیروگاهی، تبدیل نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی و توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر به‌کندی پیش می‌رود. همین امر موجب تشدید فاصله تقاضا و تولید در زمان اوج مصرف برق در سال‌های اخیر است.
مروری بر برخی از علل تشدید ناترازی برق در سال‌های اخیر
- عدم توسعه و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تولید برق
- صنایع مستهلک و هدررفت بالای انرژی در عمده صنایع کشور
- پایین‌بودن قیمت برق از هزینه تولید آن و زیان انباشته شرکت توانیر
- تنوع پایین در سبد سوختی کشور
- تغییرات اقلیمی و خشک‌سالی
بنابراین، ادعای معاون اول رئیس‌جمهور در مبنی بر «امسال شاهد ناترازی نخواهیم بود»، نادرست ارزیابی می‌شود. زیرا علاوه بر افزایش تقاضا در ایام پیک سال، ظرفیت تولید برق‌آبی کشور نیز در سال جاری کاهش خواهد داشت.
انتهای پیام//
