انتشار نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در تابستان 1401، بازخورد‌های مثبت و منفی زیادی در رسانه‌های مختلف به همراه داشته است. از افزایش افراد غیرفعال تا ثبت بالاترین اشتغال بخش صنعت، تیتر رسانه‌های مختلف برای بررسی این موضوع بوده است.
برای بررسی گزارش مرکز آمار ابتدا باید بعضی از عبارات این گزارش را تعریف کرد. اندازه‌گیری اشتغال و بیکاری در طرح آمارگیری نیروی كار مركز آمار ایران تا جایي كه ممکن است از تعاریف و مفاهیم بین المللي جدید و بر اساس سیزدهمین كنفرانس بین المللي آمار شناسان كار كه در سال 1983 برگزار گردید (198 ICLS)، تبعیت می‌کند.
شاغل به چه کسی گفته می‌شود؟
جمعیت شاغل به تمام افراد 15 ساله و بیش‌تر که در طول هفته مرجع (یعنی هفته قبل از آمارگیری) طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنابه دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده باشد، گفته می‌شود. جمعیت بیکار به کسانی گفته می‌شود که جویای کار هستند ولی موفق به یافتن شغل نشده‌اند. جمعیت غیرفعال کسانی هستند که نه شاغل هستند و نه جویای کار.
افزایش جمعیت غیر فعال در تابستان 1401
بررسي داده‌های گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد؛ ميزان شاغلان كشور از تابستان پارسال تا امسال، بيش از 300 هزار نفر افزايش داشته؛ درحالی که جمعیت غیرفعال در شش ماه نخست سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل به حدود 514 هزار نفر افزایش داشته است.
به عبارتی نرخ مشارکت اقتصادی در تابستان امسال 0.1 درصد کاهش داشته است. همچنین نسبت اشتغال 0.1 درصد افزایش و نسبت بیکاری 0.7 درصد کاهش را تجربه است.
با مقایسه وضعیت تابستان سال جاری با سال گذشته، جریان نیروی کار به این صورت بوده که ۱۱.۵ درصد از جمعیت شاغل تابستان سال ۱۴۰۰، در تابستان سال ۱۴۰۱ به جمعیت غیرفعال پیوسته‌اند، و ۲.۹ درصد آنها بیکار شده‌اند. از جمعیت بیکار تابستان سال قبل، ۳۷.۵ درصد شاغل شده اند، و ۲۸.۵ درصد از یافتن شغل ناامید و به جمعیت غیرفعال پیوسته اند. از جمعیت غیرفعال نیز ۶.۸ درصد به شاغل شده اند و ۱.۸ درصد آنها شروع به جستجو برای شغل کرده ولی موفق نشده اند.
تضاد آمار رسانه‌ها و مرکز آمار
نکته قابل توجه در این خصوص اعلام افزایش 3 درصدی جمعیت غیرفعال کشور توسط رسانه‌ها بوده که در تضاد با اطلاعات مرکز آمار است. البته این رسانه‌ها متنی یکسان از تحلیل ایمان محمودی کوهستانی،کارشناس آمارهای نیروی انسانی دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار ایران، را منتشر کرده و علت اعلام اشتباه اعداد به خاطر کپی کردن متن و مشکلات ایجاد شده در فونت فارسی و انگلیسی بوده است.
بررسی وضعیت اشتغال صنعت
بر اساس نمودار زیر، در تابستان امسال 8 میلیون و 29 هزار نفر در بخش صنعت کشور شاغل بوده‌اند. این در حالی است که در تابستان سال گذشته 7 میلیون و 907 هزار نفر در بخش صنعت کشور مشغول به کار بودند. بر این اساس در یک سال اخیر نزدیک به 122 هزار نفر به تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور افزوده شده است.
رسانه‌های حامی دولت نیز با اشاره به این افزایش، از عملکرد دولت سیزدهم در حوزه اشتغال دفاع کرده‌اند؛ در صورتی که، این افزایش نسبت به جمعیت کل شاغلان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تغییری را نشان نمی‌دهد و نمی‌توان آن را به عنوان دستاورد معرفی کرد.
بخش خدمات و کشاورزی
بررسی اشتغال بخش خدمت نشان می‌دهد؛ این حوزه در تابستان 1401 با استقبال بیشتری رو‌به‌رو بوده است و 50.4 درصد از کل اشتغال را به خود اختصاص داده است. اما بخش کشاورزی با کاهش بیش از 300 هزار نفری تنها 15 درصد از کل اشتغال را به خود اختصاص داده است.
نگاهی بر عملکرد دولت سیزدهم در ایجاد اشتغال
برخی کارشناسان معتقدند؛ بهبود اندک وضعیت اشتغال به دلیل افزایش جمعیت غیرفعال بوده که موجب تغییر در اعداد شده و عملکرد دولت در بخش اشتغال قابل دفاع نبوده است؛ با این حال عملکرد دولت رئیسی نسبت به دولت دوازدهم در وضعیت بهتری قرار دارد.
به عبارت دیگر، در ۱۲ماهه منتهی به تابستان ۱۴۰۱، خالص اشتغال در کشور مثبت ۳۷۳ هزار نفر شده است. یعنی با کسر کردن افراد بیکار شده و بازنشسته از تعداد شاغلان جدید و قبل، خالص اشتغال در دولت سیزدهم مثبت ۳۷۳ هزار نفر شده است. این در حالی است که در تابستان ۱۴۰۰ در پایان دولت روحانی، تعداد شاغلان کشور نسبت به تابستان سال ۱۳۹۹ بیش از ۱۳۶ هزار نفر کمتر شده و خالص اشتغال، منفی شده بود.
