در روزهای گذشته خبرگزاری صدای افغان (آوا) مصاحبه‌ای از سخنگوی وزارت صنعت و تجارت طالبان منتشر کرد. مطابق این گزارش طالبان به دنبال گسترش روابط تجاری خود با جمهوری اسلامی ایران است.
اظهارات سخنگوی وزارت صنعت و تجارت طالبان
عبدالسلام جواد سخنگوی وزارت صنعت و تجارت طالبان گفته است:
در ۶ماهه نخست سال ۱۴۰۱، صادرات افغانستان به ایران به بیش از پنج میلیون دلار رسیده است. طالبان به‌ویژه وزارت صنعت و تجارت در صدد افزایش صادرات خود به ایران است و تا آخر سال جاری احتمال بالارفتن رقم صادرات به این کشور همسایه نسبت به سال‌های گذشته می‌رود.
وی توضیح داد:
اقلام صادراتی افغانستان به جمهوری اسلامی ایران شامل تار نخ، کشمش، بادام، عصاره نباتی، پنبه و زیره بوده است. وی همچنین خاطرنشان کرد که تاجران افغان کالاهایی به ارزش بیش از ۳۵۱ میلیون دلار از جمهوری اسلامی ایران از جمله بنزین، بنزین دیزل، گاز مایع، سیمان و برق وارد کرده‌اند. در نشستی که میان نورالدین عزیزی سرپرست وزارت صنعت و تجارت و حسن کاظمی قمی نماینده جمهوری اسلامی در امور افغانستان برگزار شده بود، بر روی گسترش روابط تجاری تأکید شده است.
کاهش صادرات ایران به افغانستان در 2 سال گذشته
شایان‌ذکر است، عمده محصولات صادراتی ایران به افغانستان در دسته‌بندی انرژی جای می‌گیرد و در 2 سال گذشته در نظر وزنی، کاهش قابل‌توجهی داشته است. اکومتر در این گزارش به بهانة صحبت‌های سخنگوی وزارت صنعت و تجارت طالبان نگاهی به روند تجارتی ایران و افغانستان بعد از به روی کار آمدن طالبان می‌اندازد و علل کاهش صادرات به افغانستان را مورد بررسی قرار می‌دهد.
طالبان از 24 مرداد 1400، قدرت را در افغانستان به دست می‌گیرد. اما روند کاهش صادرات ایران به افغانستان از ابتدای سال 1400 شروع شده بود.
بررسی روند صادرات وزنی ایران به افغانستان
بررسی جدول و نمودار فوق نشان می‌دهد، سال 1400 نسبت به 1399، 21درصد و 8 ماه نخست سال 1401 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 26 درصد ، صادرات وزنی ایران به افغانستان کاهش داشته است.
چرا صادرات ایران به افغانستان کاهش یافته است؟
در همین رابطه علیرضا پیمان پاک رئیس سازمان توسعه و تجارت، در خصوص کاهش صادرات ایران به افغانستان در یک سال گذشته می‌گوید:
در یک سال گذشته به دلیل تحولات سیاسی افغانستان، مشکلات مرزی و سیاست‌گذاری‌های جدید وارداتی که طالبان اتخاذ کرده است، صادرات ایران به افغانستان کاهش داشت. قبل از این نیز اعمال تحریم‌های آمریکا بر شبکه بانکی ایران و افغانستان، نقل‌وانتقال پول بین طرفین را با مشکلاتی رو‌به‌رو کرد.
پیمان پاک توضیح داد:
مسئله دیگری که موجب کاهش صادرات به افغانستان شده، مصوبه جدید مجلس مبنی بر الزام برگشت ارز و ممنوعیت صادرات ریالی است. درصورتی‌که خیلی از تولید‌کنندگان و صادرکنندگان به‌صورت ریالی صادرات انجام می‌دادند.
وی در پایان گفت:
صرف اعلام تمایل طالبان برای گسترش روابط تجاری با ایران را نمی‌توان موجب افزایش صادرات دانست، زیرا به دلیل عدم تجربه کشورداری عموماً در اجرا با مشکل مواجه خواهند شد. اما برای افغانستان، مسئله صادرات اولویت دارد و اقدامات خوبی در این مدت صورت پذیرفته و در جریان است.
جمع‌بندی
در ماه‌های گذشته احمدرضا علایی معاون ارتقای کسب و کارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت، درباره علل کاهش صادرات به کشورهای عراق و افغانستان اظهار داشت: این کاهش معنادار و نگران کننده نیست و بیشتر نوسان قلمداد می‌شود.
از نظر مسئولان وزارت صمت ایران، علت اصلی کاهش صادرات ایران به افغانستان تغییرات سیاسی و فقدات ثباست سیاسی عنوان است؛ بنابر اظهارنظر احمدرضا علایی، بیش از ۸۰ درصد تجارت ما با کشورها همسایه است و باید بپذیریم ثبات در تجارت تابع متغییرهایی است که ثبات سیاسی یکی از مهمترین آنهاست.
از طرفی دیگر باید گفت روند صادرات ایران به افغانستان در 2 ماه گذشته افزایش داشته است. دولت و مسئولان تجارت خارجی می‌توانند با سیاست‌گذاری مناسب و رفع موانع صادراتی از طریق دیپلماسی فعال با افغانستان، جذابیت بازار‌های این کشور را برای صادرات کنندگان معرفی کند.
توجه به بازار‌های منطقه می‌تواند، تولید را در کشور افزایش دهد و پیامد‌های مثبت اقتصادی فراوانی را به دنبال داشته باشد. اما غفلت از بازار‌های کشورهای همسایه مانند سوریه و عراق موجب شده، کالا‌های ترکیه‌ای جای کالا‌های ایرانی در این دو کشور را بگیرد.
