محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در جریان جلسه مجلس شورای اسلامی و بررسی بند الحاقی به ماده ۱۱ لایحه برنامه هفتم توسعه که بستری مناسب برای استفاده از ظرفیتهای ایجاد شده به دنبال عضویت ایران در پیمانهای بینالمللی باز میگشت، گفت: یکی از کارهای مهمی که در بریکس انجام شده این است که سیستم ارتباط بانکی الکترونیکی جایگزین سوئیفت پیشنهاد دادند که اکنون فعال شده و افرادی که عضو بریکس میشوند و ما نیز از ابتدای ژانویه عضو بریکس خواهیم بود، یک فرصت بزرگ داریم که میتوانیم با آن با کشورهای بزرگ کار کنیم.
اکومتر در این گزارش نگاهی به فعالیتها و رتبه اعتباری بانک «توسعه جدید» میاندازد و مزایای آن برای ایران را مورد بررسی قرار میدهد.
بانک توسعه جدید یا NDB
لازم به توضیح است؛ بانک «توسعه جدید» (NDB) که پیشتر به عنوان بانک «توسعه BRICS» نامیده میشد، یک بانک توسعه چندجانبه است که توسط کشورهای عضو BRICS (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقاجنوبی) تأسیس شدهاست. براساس توافقنامهNDB ، بانک باید از طرحهای دولتی یا خصوصی از طریق وام، ضمانت، مشارکت در حقوق صاحبان سهام و سایر ابزارهای مالی حمایت کند.
همچنین، بررسی سایت اعتبارسنجی Fitch نشان میدهد، رتبه اعتباری بانک NDB در وضعیت مطلوبی دارد، درواقع این بانک از نظر میزان سرمایه در وضعیت ثابتی قرارداد دارد.
برایناساس رسالت اصلی بانک (NDB)، سرمایهگذاری و مشارکت در پروژههای زیرساختی است. اما بهتازگی این بانک سازوکاری برای ارتباطات مالی بینبانکی برای کشورهای عضو فراهم کرده تا سیستمی برای پرداخت با ارزهای محلی ایجاد کرده است.
آیا بانک توسعه جدید جایگزینی برای سوئیفت است؟
بررسیها نشان میدهد، حامی اصلی ایجاد سیستمی برای ارتباطات بینبانکی میان کشورهای عضو و حرکت در مسیر دلارزدایی از تجارت بینالمللی، روسیه است؛ زیرا این کشور بعد از حمله به اوکراین با تشدید تحریمهای آمریکا روبرو شد و از دسترسی روسیه به سیستم «سوئیفت» جلوگیری شد.
اما ایجاد زیرساختهای ارتباطات بینبانکی میان اعضای بریکس، به معنی تقابل با غرب و جایگزینی با سوئیفت نبوده و اعضای عضو مانند هند نیز بر سر آن اختلافنظر دارند.
در همین رابطه وزیر دارایی آفریقای جنوبی در آخرین نشست اعضای بریکس در ژوهانسبورگ گفته است:
گروه BRICS به دنبال جایگزینی سیستمهای پرداخت بینالمللی از جمله سوئیفت نیست، بلکه به دنبال ایجاد سیستمی است که تجارت با ارزهای محلی را تقویت کند.
ظرفیتی جدید برای اقتصاد ایران
بر اساس آنچه گفته شد، بانک NDB گروه بریکس ظرفیتهای بالایی دارد. رتبه اعتباری بالای این بانک در آینده کشورهای بیشتری را به عضویت در بانک «توسعه جدید» ترغیب میکند. شاید رویکرد فعلی بانک NDB سرمایهگذاری و مشارکتدرساخت پروژههای زیرساختی باشد، اما با عضویت کشورهای دیگر و بزرگتر شدن این بانک، مسئله ارتباطات بینبانکی و پرداختهای بینالمللی نیز جدیتر پیگیری خواهد شد.
جمعبندی
به نظر میرسد، شاید عضویت ایران در بانک NDB به معنی پایان تحریم بانکی ایران نباشد، اما علیرغم عدم تمایل تمام اعضای رسمی بریکس برای جایگزینی «سوئیفت» و تعداد کم اعضای این بانک در شرایط فعلی، به نظر میرسد وجود چنین ظرفیتی میتواند تحریمهای بانکی ایران را کماثرتر کرده و امکان پرداختهای بینالمللی ایران را تسهیل کند.
همچنین بر اساس آمار گمرک ایران، بیش از 55 درصد تجارت خارجی ایران در سال گذشته با کشورهای عضو بانک NDB بوده است، مسئلهای که در بلندمدت با تقویت بانک «توسعه جدید» و زیرساخت ارتباطات بینبانکی و پرداختهای محلی ایجاد شده در این بانک، میتواند هزینههای تجارت خارجی کشور را کاهش داده و موجب صرفهجویی در منابع ارزی شود.