اخیراً اخباری مبنی بر هک شدن سامانه املاک و اسکان کشور در خبرگزاریها و شبکههای اجتماعی منتشر شده است. منشا این خبر، اظهارات حسین میرزایی ،کارشناس دولتالکترونیک در یک برنامه تلویزیونی بود. این کارشناس در برنامه سلام صبح بخیر شبکه3 سیما، از هک شدن سامانه املاک و اسکان خبر داد و برای اثبات صحبتهای خود به اظهارات وزیر مسکن در برنامه تلویزیونی صف اول استناد کرد.
اعتراف وزیر به هک شدن سامانه املاک و اسکان
برای روشن شدن موضوع به سراغ آرشیو برنامه صف اول میرویم؛ متأسفانه این قسمت از برنامه با حضور وزیر مسکن (12تیرماه) به طور کلی از سایت تلوبیون حذف شده است، اما در پوشش رسانههای مکتوب از این برنامه، اظهارات وزیر مسکن در خصوص سامانه املاک و اسکان اینگونه آمده است:
تاکنون ۲ میلیون نفر در این سامانه خوداظهاری کردهاند؛ سال گذشته این سامانه هک و مشکلاتی در این بخش ایجاد شد.
بنابراین اظهارات وزیر مسکن، هک شدن سامانه املاک و اسکان را تأیید میکند؛ اما وقوع این اتفاق دقیقاً به چه تاریخی بازمیگردد و آیا مربوط به زمان فعلی است؟
چه زمانی سامانه املاک و اسکان هک شد؟
بررسیها نشان میدهد، سامانه املاک و اسکان همزمان با حمله سایبری اسرائیل به وزارت راه و شهرسازی در تابستان سال گذشته از دسترس خارج شده بود اما رسانهها به طور خاصی از پوشش این اخبار امتناع کردند. اختلال در تابلوی اعلانات راهآهن از جمله مواردی بود که باعث درز کردن این خبر به رسانهها شد.
18 تیرماه سال گذشته بود که صفحات اعلان ساعات ورود و خروج قطار در راهآهن، لغو فعالیت تمامی خطوط قطار را اعلان کرده و عبارت «تاخیر زیاد به دنبال حملات سایبری» بر روی آنها قید شده است. در این پیام، مسافران جهت اطلاعات بیشتر به شماره ۶۴۴۱۱ رجوع داده شدند که این شماره مربوط به دفتر رهبری بود. ساعاتی بعد، شرکت راهآهن طی اطلاعیهای اعلام کرد که اختلال پیش آمده در حوزه بازرگانی بوده و تاثیری بر سیر قطار نداشته و قطارها طبق برنامه، اعزام میشوند.
سامانه املاک و اسکان قریب به یک سال پیش به همراه کل پایگاه وزارت مسکن و شهرسازی مورد حمله سایبری قرار گرفته است اما این موضوع مربوط به زمان فعلی نیست. با این وجود وزارت مسکن در واکنش به اظهارات میرزایی، طی اطلاعیهای اعلام کرد:
سامانه ملی املاک و اسکان کشور در حال فعالیت بوده و هیچگونه مشکلی در ورود و ثبت اطلاعات توسط ساکنان و مالکان املاک مسکونی در سامانه وجود ندارد.
سامانه املاک و اسکان چیست؟
عموم مردم با این سامانه آشنایی دارند یا حداقل نام آن را شنیدهاند. اما برای آن دسته از هموطنان که با کارکرد این سامانه آشنایی ندارد، توضیحاتی که در ادامه ارائه میشود، مفید خواهد بود. قانون مشهور مالیات بر خانههای خالی در سال 1399 (اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیاتهای مستقیم) به منظور جلوگیری از خالی ماندن خانههای مالکان و افزایش بیرویه قیمت مسکن تصویب شد. بر همین اساس، قرار شد سامانهای برای تشخیص خانههای خالی ایجاد شود که اطلاعات مربوط به سکونت تمام مردم در آن ثبت شود. به همین علت سامانه املاک و اسکان به نشانی amlak.mrud.ir ایجاد شد؛
خود اظهاری اطلاعات ملکی توسط مردم
مطابق دستورالعمل اجرایی سامانه املاک و اسکان یکی از روشهای اصلی اعلام شده برای تکمیل این سامانه، خوداظهاری از طرف عموم مردم بود، از همین رو، 19فروردین ماه 1400 به عنوان روز شروع خوداظهاری تعیین گردید و به همه مردم از این تاریخ به مدت 2 ماه مهلت داده شد تا اطلاعات مربوط به سکونت و املاک خود را در این سامانه وارد کنند. با وجود اینکه بارها مهلت خوداظهاری تمدید شد اما در نهایت حدود 3 میلیون خانوار اطلاعات مربوط به خود را در سامانه ثبت کردند.
اهداف سامانه املاک و اسکان
به گفته بسیاری از کارشناسان و مسئولان راهاندازی سامانه املاک و اسکان کشور یکی از بهترین ابزارهای جمعآوری و سرشماری اطلاعات ملکی بهمنظور تعیین وضعیت و رصد آنی وضعیت املاک و اسکان کشور است. کارشناسان هدف اصلی این سامانه را شفافسازی اطلاعات معاملات املاک و مستغلات و نیز متعاملین قراردادها میدانند و معتقدند با استفاده از این سامانه امکان شناسایی بر خط مالکان و ساکنان یا کاربران واحدهای مسکونی، تجاری، خدماتی، اداری و پیگیری نقلوانتقال املاک و مستغلات بهصورت رسمی، عادی و وکالتی در تمامی نقاط کشور فراهم خواهد بود که این مساله خود مزایای بسیاری خواهد داشت.
شفافیت اطلاعات خانههای مسکونی و شناسانی خانههای خالی در کشور از مزایای دیگر این سامانه است که براساس آن میتوان اسناد بالادستی حوزه مسکن را تدوین کرد. در کنار این هدف اولیه، تهیه یک بانک اطلاعاتی در حوزه مسکن توان سازمان امور مالیاتی در اخذ مالیاتهای مختلف مربوط به این بخش را افزایش خواهد داد. درحال حاضر درصد قابل توجهی از پتانسیل مالیاتی در حوزه مسکن بهدلیل عدموجود یک سیستم یکپارچه اطلاعاتی مغفول مانده است که مهمترین آن مربوط به مالیات بر خانههای خالی و مالیات بر عایدی سرمایه است. در واقع این قانون میتواند مشوقی برای ورود خانههای خالی به بازار اجاره باشد و تقاضا در بازار مسکن را تا حدی متعادل کند.
از سوی دیگر دولت با راهاندازی سامانه جامع املاک و اسکان میتواند با شناسایی معاملات قولنامهای و مکرر، نقش خود را در مدیریت بازار مسکن و کاهش فشار تقاضای دلالی ایفا کند. هدف دیگر این سامانه، شناسایی محل اسکان خانوارهاست. تا قبل از این سامانه، بانک اطلاعات سکونت خانوار در سطح کشور وجود نداشت و مشکلاتی در حوزه برنامهریزی مسکن ایجاد میکرد که با تکمیل اطلاعات توسط مردم و همراهی دستگاهها این مشکلات برطرف خواهد شد.
سامانهای کاربردی اما مغفول مانده
بهطور کلی اگر این سامانه بهدرستی اجرا شود، میتواند با ایجاد بانک اطلاعاتی جامع از املاک، یکی از برنامههای مفید و کاربردی درجهت تکمیل و بهروزرسانی اطلاعات آماری در زمینه اقتصاد مسکن، مهاجرتها، عرضه و تقاضا و نیز تراکم جمعیت مالک و مستأجر در مناطق مختلف تهران و سایر شهرهای کشور باشد. همچنین این سامانه میتواند برای ساماندهی بافتهای فرسوده، املاک رها شدهای که توسط ارگانها تملک شده و املاکی که بهدلیل مشکلات ورثهای خالی از سکنه ماندهاند، سودمند باشد.
ادعای هک شدن سامانه درست است
بر اساس آنچه گفته شد، سامانه املاک و اسکان هک شده اما این موضوع مربوط به سال گذشته بوده است. با توجه به اهمیت این سامانه و کاربردهای فراوان در حوزه مدیریت مسکن، مسئولین ذیربط باید با ایجاد زیرساختهای مناسب از آسیب مجدد به این سامانه جلوگیری کنند. طبق آخرین اخبار، اطلاعات اقامت بیش از ۷۳ میلیون ایرانی (۱۱ میلیون واحد مسکونی) در سامانه املاک و اسکان ثبت شده و وزارت مسکن هم از مردم خواسته است اطلاعات مربوط به خود را در سامانه مشاهده، بهروزرسانی و یا تکمیل کنند.
